Зургадугаар сарын 10-11-нд болсон Бичил уурхайн мэдлэгийн сүлжээг байгуулах олон улсын хэлэлцүүлэгт оролцсон Латин Америк, Ази, Африкийн орнуудын төлөөлөгчид Монголын бичил уурхайчдын туршлагаас суралцах зүйл их байна гэж үзэж байна.

Сүүлийн арван жил Монгол улсад эмх замбараагүй байсан бичил уурхайн салбарыг хуульчилж, зохион байгуулалтад оруулсан нь ийнхүү олон улсын бичил уурхайчдын нийгэмлэгийн анхаарлыг татах болжээ.

Тухайлбал, “Би олон оронд хувиараа ашигт малтмал олборлож буй газрыг үзсэн. Харин анх удаагаа бичил уурхайн талбайд орохдоо аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа авлаа” гэж олон улсын зөвлөх Феликс Хрушка ярьлаа. Тэрээр саяхан Баянхонгор аймаг дахь ХАМОДХ ТББ-ын бичил уурхайн талбарт ажиллаад иржээ.

Хувиараа ашигт малтмал олборлохыг хуулиар зохицуулсан Монгол улсын  амжилт, туршлага нь ийнхүү олон улсын бичил уурхайн мэдлэгийн төв байгуулахад тодорхой хувь нэмэр оруулж байгаа тухай Тогтвортой бичил уурхай төслийн захирал Пашинс Синго онцоллоо.

Харин Африкийн Ашигт малтмалын хөгжлийн төвийн зөвлөх Салвадор Мондлэйн “Намайг анх 2007 онд Монголд ирэхэд хувиараа ашигт малтмал олборлох ажиллагаа эмх замбараагүй, хуулийн зохицуулалтгүй байсан, харин одоо тэд хуулийн хүрээнд ажиллах болсон нь тун сайшаалтай” гэж үнэллээ.

Монгол Улсын Уул уурхайн яам, Ашигт малтмалын газраас Тогтвортой бичил уурхай төсөлтэй хамтран зохион байгуулсан дээрх хэлэлцүүлэгт дэлхийн 18 орны төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон улсын байгууллага, зөвлөхүүд, бичил уурхайн салбарынхан, хөгжлийн бусад төсөл, сургалт, судалгааны байгууллагын 60 гаруй төлөөлөл болон бичил уурхайчид оролцлоо.       

Монголын бичил уурхайчдад олон улсын бичил уурхайн салбарын төлөөлөгчидтэй туршлага хуваалцаж, харилцан суралцах боломж олгохыг зорьсон нь биелэсэнд ноён Пашинс Синго сэтгэл хангалуун байгаагаа хэлэлцүүлгийн төгсгөлд илэрхийлсэн юм.

Улаанбаатар хот, 2015 оны есдүгээр сарын 17. -- Төсөв, санхүүгийн үйл ажиллагааг ил тод, хариуцлагатай, иргэдийн хэрэгцээнд нийцэхүйц байдлаар зарцуулахад зориулагдсан 34.1 сая ам.долларын санхүүжилттэй Тогтвортой амьжиргаа төслийн үр шимийг орон нутийн иргэд хүртэнэ.

Дэлхийн банк, Швейцарийн хөгжлийн агентлаг болон Сангийн яам хамтран “Тогтвортой амьжиргаа” төслийн гурав дахь үе шатыг өнөөдөр албан ёсоор эхлүүллээ. Гурван жилийн хугацаанд хэрэгжих энэхүү төсөл нь төсөв, санхүүгийн үйл ажиллагаанд олон нийтийн үүрэг оролцоог нэмэгдүүлэх замаар 2011 онд батлагдсан Төсвийн тухай хуулийн хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлэх  зорилготой.

“Орон нутгийн хөгжлийн талаарх иргэдийн идэвх, санаачилгыг дэмжин, ил тодоор санхүүжүүлснээр иргэдийг чадавхижуулна” хэмээн Дэлхийн банкны Монгол дахь Суурин төлөөлөгч Жеймс Андерсон хэллээ.

Тогтвортой амьжиргаа төсөл өмнөх хоёр үе шатны үр дүнд суурилж хэрэгжих юм. Өмнөх хоёр үе шатны хүрээнд боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт түлхүү чиглэсэн 6000 гаруй төслийг санхүүжүүлсэн. Ингэснээр цаашид дэд бүтэц болон үйлчилгээний салбарт хөрөнгө оруулах боломжийг орон нутгийн засаг захиргаанд бий болгож байгаа юм. Төсвийн тухай хуулиар жил бүр орон нутгийн иргэдийн оролцоотойгоор шийдвэрлэдэг тодорхой санхүүжилтийг хуваарилдаг болсон.

“Тогтвортой амьжиргаа төсөл нь орон нутгийн иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх замаар орон нутгийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Монгол Улсын Засгийн газар болон Дэлхийн банк хамтран 2002 оноос хэрэгжүүлсэн энэхүү төслийн хүрээнд хөдөөгийн иргэд, малчид руу чиглэсэн хувийн хэвшлийн болоод улсын хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн” гэж Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Х.Ганцогт хэллээ.

Төслийн хүрээнд 300 гаруй сумдад хувийн хэвшлийг дэмжин хөрөнгө оруулснаар хөдөөгийн эдийн засгийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлжээ.

Орон нутгийн хэрэгцээ шаардлага, тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлох, төсөвлөх, хэрэгжүүлэх, хянах, үнэлэх үйл явцад иргэдийн оролцоог хангаж буй нутгийн захиргааны байгууллагад сайн засаглалыг дэмжих гүйцэтгэлийн урамшуулал болгож, орон нутгийн хөрөнгө оруулалтад зарцуулах нэмэлт хөрөнгийг шийдвэрлэж өгөх юм.

Төслийн гурав дахь үе шат нь орон нутгийн түвшинд, ялангуяа орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө оруулалтыг иргэдийн хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан үзэж төсвийн хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулах боломжийг олгоно. Орон нутгийн удирдлагын чадавхийг дээшлүүлэх нь энэ төслийн гол зорилго юм” хэмээн Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн Хамтын ажиллагааны захирал Маркус Валдфогел хэллээ.

Төсөл нь Дэлхийн банкны бага орлоготой улсуудын сан болон Олон улсын хөгжлийн ассоциацийн 22.7 сая ам.долларын зээл, Швейцарийн Хөгжлийн агентлагийн 11.4 сая ам.долларын  буцалтгүй тусламжаар хэрэгжинэ.