Зургадугаар сарын 10-11-нд болсон Бичил уурхайн мэдлэгийн сүлжээг байгуулах олон улсын хэлэлцүүлэгт оролцсон Латин Америк, Ази, Африкийн орнуудын төлөөлөгчид Монголын бичил уурхайчдын туршлагаас суралцах зүйл их байна гэж үзэж байна.

Сүүлийн арван жил Монгол улсад эмх замбараагүй байсан бичил уурхайн салбарыг хуульчилж, зохион байгуулалтад оруулсан нь ийнхүү олон улсын бичил уурхайчдын нийгэмлэгийн анхаарлыг татах болжээ.

Тухайлбал, “Би олон оронд хувиараа ашигт малтмал олборлож буй газрыг үзсэн. Харин анх удаагаа бичил уурхайн талбайд орохдоо аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа авлаа” гэж олон улсын зөвлөх Феликс Хрушка ярьлаа. Тэрээр саяхан Баянхонгор аймаг дахь ХАМОДХ ТББ-ын бичил уурхайн талбарт ажиллаад иржээ.

Хувиараа ашигт малтмал олборлохыг хуулиар зохицуулсан Монгол улсын  амжилт, туршлага нь ийнхүү олон улсын бичил уурхайн мэдлэгийн төв байгуулахад тодорхой хувь нэмэр оруулж байгаа тухай Тогтвортой бичил уурхай төслийн захирал Пашинс Синго онцоллоо.

Харин Африкийн Ашигт малтмалын хөгжлийн төвийн зөвлөх Салвадор Мондлэйн “Намайг анх 2007 онд Монголд ирэхэд хувиараа ашигт малтмал олборлох ажиллагаа эмх замбараагүй, хуулийн зохицуулалтгүй байсан, харин одоо тэд хуулийн хүрээнд ажиллах болсон нь тун сайшаалтай” гэж үнэллээ.

Монгол Улсын Уул уурхайн яам, Ашигт малтмалын газраас Тогтвортой бичил уурхай төсөлтэй хамтран зохион байгуулсан дээрх хэлэлцүүлэгт дэлхийн 18 орны төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон улсын байгууллага, зөвлөхүүд, бичил уурхайн салбарынхан, хөгжлийн бусад төсөл, сургалт, судалгааны байгууллагын 60 гаруй төлөөлөл болон бичил уурхайчид оролцлоо.       

Монголын бичил уурхайчдад олон улсын бичил уурхайн салбарын төлөөлөгчидтэй туршлага хуваалцаж, харилцан суралцах боломж олгохыг зорьсон нь биелэсэнд ноён Пашинс Синго сэтгэл хангалуун байгаагаа хэлэлцүүлгийн төгсгөлд илэрхийлсэн юм.

Залуучуудын хөгжлийн төв (ЗХТ) байгуулагдсанаас хойш би ангийнхантайгаа  болон найзуудтайгаа энд цугларч уулздаг болсон. Манай сургуультай ойрхон болохоор чөлөөт цагаа үр бүтээлтэй өнгөрөөхөд тохиромжтой байдаг гэж тус төвийн идэвхтэн гишүүн Л. Мөнхцоож хэллээ. “Энд ажилладаг ах эгч нар эелдэг, байнга найрсаг угтдаг болохоор бид энд ирэх их дуртай” гэв.

Өнөөдрийн байдлаар Залуучуудын хөгжлийн төслийн хүрээнд нийт 15 төв байгуулагдаж, Монгол залуу хүн бүр нөөц боломжоо нээж, хөгжлийн өндөрлөгт хүрэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх зорилготой ажиллаж байна. Эдгээр төв нь янз бүрийн хүсэл сонирхол, хэрэгцээтэй залуучуудад амьдрах ухааны чадвараа дээшлүүлэх сургалт, эрүүл мэнд болон нөхөн үржихүйн талаар зөвлөгөө өгдөг.

“Манай төвд залуучуудын сонирхол дээр тулгуурласан олон төрлийн клуб ажиллаж байна. Тухайлбал, гэрэл зураг сонирхогчдын, номонд дурлагсдын,  урлаг, загвар сонирхогч охидын клуб гээд олон клубууд бий” гэж Ховд аймгийн ЗХТ-ийн зохицуулагч Энхбаяр ярьлаа.

ЗХТ нь залуучуудад амралт чөлөөт цагаа үр бүтээлтэй өнгөрүүлэх, найз нөхөдтэй болоход нь ээлтэй, аюулгүй орчин юм. Уг төвүүд амьдрах ухааны болон бусад сургалт хөтөлбөрөөрөө эмзэг бүлгийн залууст хүрч ажиллахыг эрмэлзэж байна.

“Манайх үйлчлүүлэгчиддээ олон талт цогц үйчилгээ үзүүлэхийг зорьж байгаа. Хорих ангид ял эдэлж буй залуус болон эсвэл хөгжлийн бэрхшээлтэй гэх мэт эмзэг бүлгийн залуучуудад чиглэсэн дэмжих бүлгүүд бас ажилладаг” гэж Ховд аймгийн ЗХТ-ийн нийгмийн ажилтан С. Хишигтогтох хэлэв.

“Бид гэр бүлийн бүх гишүүдэд хүрч ажиллахыг хичээж байна. Залуучууд болон залуу гэр бүлүүдэд зөвлөгөө өгч, хүүхдүүдээ хичээл сургуульд хамруулахад нь тусалж дэмжих, мөн эрүүл мэнд, амьжиргааг нь сайжруулахад холбогдох төрийн үйлчилгээний байгууллагуудтай хамтарч ажиллаж байна” гэж Хишигтогтох ярьлаа.

Автомеханикч О. Баттөр эхнэр Цэцэгжаргал, дөрвөн хүүхдийн хамт амьдардаг. Тэд Ховд аймгийн ЗХТ-өөс үзүүлж буй цогц үйлчилгээний ашиг тусыг хүртээд байгаа гэр бүл юм.  Тэд амьдрах ухаан, гэр бүлийн харилцааны талаархи сургалтанд хамрагдсан бөгөөд өмнө нь ийм төрлийн сургалтанд огт хамрагдаж байгаагүй учраас тэдний хувьд энэ бүхэн их шинэлэг, хэрэгтэй мэдээлэл байсан аж. “Гэр бүлийн харилцаа, хүүхэд хүмүүжүүлэх талаар зөндөө л юм сурлаа. Над шиг машин техник засахаас өөр юм мэдэхгүй хүнд сонирхолтой сургалт байсан” хэмээн О. Баттөр сэтгэгдлээ хуваалцлаа.

Түүний эхнэр Цэцэгжаргал мөн тус төвөөс зохион байгуулсан мэргэжлийн ур чадвар сайжруулах сургалтад хамрагдаж,  цэцэрлэгийн мэргэшсэн туслах багшийн үнэмлэхтэй болсон. Хэдийгээр төвөөс алслагдсан газар ажил олоход хэцүү ч Цэцэгжаргал ирээдүйнхээ талаар тун өөдрөг байгаа билээ.

“Би одоо сайн сайхныг мөрөөдөж эхэлсэн. Хүүхдүүдээ сургуульд нь явуулж, сайн боловсролтой болгоно гэж бодож байгаа. Гэр орноо халуун дулаан байлгаж, сайхан амьдрахыг л хүсч байна” хэмээн ярьлаа.